Distorzija skočnog zgloba: šta je i kako se leči?

Distorzija skočnog zgloba ili uganuće skočnog zgloba, spada u najučestalije fizičke povrede. Procenjuje se da oko milion ljudi godišnje završi u urgentnom centru zbog ove povrede, kao i da na teritoriji SAD oko 25000 ljudi na dnevnom nivou ugane skočni zglob. 

Uganuće zgloba uglavnom nije opasna povreda. Međutim, neadekvatno lečenje može dovesti do kasnijih komplikacija ili rezultirati hroničnom nestabilnošću zgloba, što naposletku čini osobu više podložnom budućim povredama. Bitno je reagovati odgovarajućom terapijom i dati telu vremena da se oporavi.

Pravovremena rehabilitacija je ključna za smanjenje rizika od ponovnog uganuća.

Ukoliko ste pretrpeli povredu i želite da naučite više o distorziji skočnog zgloba, pročitajte ovaj tekst kako biste se informisali. Možete i odmah kontaktirati Studio Kinetix u Novom Sadu kako biste zakazali konsultacije ili odgovarajuću terapiju - naši stručni i ljubazni fizioterapeuti vam stoje na raspolaganju. 

Šta je distorzija skočnog zgloba?

Distorzija skočnog zgloba naziva se još i uganuće skočnog zgloba ili izvrnuće zgloba. U pitanju je akutna povreda, što znači da je povreda nastala kao posledica trenutnog dejstva snažne sile - pokreta ili kontakta.

Meka tkiva kao što su mišići, ligamenti i tetive, pružaju potporu zglobovima i sprečavaju nastanak povrede. Međutim, kada je sila suviše snažna da bi joj se meka tkiva suprotstavila, dolazi do mehaničkog oštećenja, tj. uganuća zgloba. U zavisnosti od jačine sile, može doći do potpunog prekida tkiva ili do narušavanja strukture mekih tkiva. 

Kad je reč o mehanizmu nastanka povrede, najčešće se javlja u sledećim situacijama:

• Prilikom doskoka na podlogu
• Prilikom nagle pokreta uz promenu pravca
• Prilikom snažnog kontakta u toku sportskih aktivnosti 
• Prilikom nezgodnog pada gde dolazi do uvrtanja zgloba
• Prilikom hoda na neravnoj površini

 

Najveći broj uganuća zgloba (procenjenih 85%) tiče se povrede spoljašnjih ligamenata zgloba, pri čemu je prednji spoljašnji ligament podložniji povredama.

Stepen uganuća zgloba zavisi od jačine povrede i praćen je delimičnim ili potpunim prekidom ligamenata i zglobne čaure.

Uganuće skočnog zgloba: simptomi različitih stepena uganuća

Klinički se razlikuju četiri stepena povrede ligamenata skočnog zgloba. U tabeli ispod, možete pogledati koja su to četiri stepena uganuća zgloba i kakvi ih simptomi karakterišu. 

Stepen uganuća	Simptomi
Nulti	Veoma lako uganuće zgloba gde se bol ne zadržava dugo nakon povrede. Povreda ne utiče na pokrete u zglobu. Otok je najčešće ili nepostojeći ili veoma mali i kratkotrajan.
Prvi stepen (istegnuće ligamenata)	Blago uganuće zgloba koje se karakteriše manjim otokom i osetljivošću povređenog područja. Obično ne dolazi do gubitka funkcija ili su one minimalne. Nema mehaničke nestabilnosti noge niti modrica.
Drugi stepen (naprsnuće ligamenata)	Umereni osećaj bola, oticanje i osetljivost povređenog područja. Otežan oslonac na nogu, nestabilnost zgloba, pojava modrica.
Treći stepen (rascep ligamenata)	Potpuni prekid ligamenata praćen jakim bolom i podlivom. Zglob je nestabilan, praćen nemogućnošću oslanjanja na nogu.

Kako se dijagnostikuje uganuće zgloba?

Stepen uganuća i tačnu dijagnozu utvrđuje stručno medicinsko lice. Tom prilikom se utvrđuje način nastanka povrede, lokacija i intenzitet bola, kao i da li je zglob već ranije povređivan.

Prilikom dijagnoze, stručno lice:

• Vrši test ograničenosti pokreta
• Ispituje nestabilnost zgloba
• Sagledava sve simptome (npr. osećaj toplote, otok, crvenilo, bilo kakve anomalije)

Na osnovu ispitivanja osetljivosti u predelu koštanih struktura zgloba, može se preporučiti i rendgen snimak kako bi se utvrdilo da li je došlo do preloma. 

Ko je naročito podložan povredi distorzije skočnog zgloba? 

Kad je reč o uganuću, tj. distorziji skočnog zgloba, najrizičnija grupa su svakako sportisti i rekreativci - pogotovo oni koji se bave kontaktnim sportom gde često dolazi do nagle promene pravca kretanja (npr. fudbal, košarka, tenis, odbojka).

Takođe, osobe koje su već pretrpele povredu zgloba imaju velike šanse za ponovnu povredu. Neka od istraživanja pokazuju da verovatnoća za ponovnu povredu iznosi čak 75%.

Pored toga, osobe koje imaju slabe zglobove ili malu fleksibilnost zglobova spadaju u rizičnije grupe kada je reč o povredi distorzije skočnog zgloba.

Kako sprečiti povredu uganuća zgloba?

Uganuće zgloba najčešće desi usled nepažnje. Postoje načini da se povreda spreči, odnosno da se šanse da dođe do povrede minimalizuju. Nekada se uganuće zgloba desi kao nezgoda, ali evo šta možete da uradite što je u vašoj kontroli:

• Zagrejte se dobro pre sportskih i bilo kakvih drugih fizičkih aktivnosti
• Ukoliko se krećete po neravnoj podlozi, budite pažljiviji i nemojte žuriti
• Ukoliko ste nekada ranije uganuli zglob, koristite steznik za zglob prilikom fizičkih aktivnosti
• Birajte kvalitetnu obuću koja stopalu pruža odgovarajuću podršku
• Izbegavajte kontinuirano nošenje obuće sa visokom potpeticom
• U svoj trening uključite i vežbe koje ciljano poboljšavaju ravnotežu tela

Naravno, dobra fizička sprema, jaki mišići, kao i raznovrsna ishrana - pomoći će vašem telu da bude u top formi, pa prema tome i manje podložno povredama. 

Kako izgleda terapija nakon uganuća zgloba?

Hirurško lečenje distorzije skočnog zgloba je retko i obično se sprovodi u slučajevima gde je nestabilnost zgloba dugotrajna i nakon perioda rehabilitacije, ili ukoliko je došlo do potpunog prekida ligamenata i težeg oštećenja zglobne čaure. U pitanju je najčešće operacija koja podrazumeva neki vid povezivanja ili rekonstrukcije ligamenata.

Ipak, rana terapija se pokazala superiornijom u odnosu na dugotrajnu imobilizaciju koja nužno dolazi nakon operacije.

U većini slučajeva, terapija nakon uganuća zgloba podrazumeva različite kombinacije fizikalnih i kinezi tretmana. Najčešće deli u tri faze.

 

Faza I (dva-tri dana nakon povrede)	U prvoj fazi,  primenjuje se tzv. PRICE princip koji se koristi za lečenje akutnih sportskih povreda. PRICE je akronim za PROTECT, REST, ICE, COMPRESSION i ELEVATION, odnosno podrazumeva zaštitu ozleđenog zgloba, odmor, upotrebu leda, kompresije i držanje noge podignutom. Led se stavlja kako bi se smanjio otok i nastanak hematoma. Dozvoljena je upotreba analgetika radi smanjenja osećaja bola.
Faza II (1-3 nedelje nakon povrede)	Druga faza podrazumeva period mirovanja uz postepenu aktivaciju skočnog zgloba. U zavisnosti od stepena povrede, stručno lice može preporučiti upotebu ortoze ili elastične bandaže. Može se koristiti i krioterapija, odnosno lagane, kratke masaže ledom. Preporučuju se gelovi protiv otoka i podliva koji pomažu da se uganuće sanira (npr. Lioton, Hepatrombin, Gavez gel, Fastum). U ovoj fazi se kombinuju različiti fizikalni tretmani, a nakon što splasne otok i intenzitet bola se smanji, kreće se sa kineziterapijom. Kineziterapija ciljano pomaže da se povrate funkcionalnosti zgloba kroz vežbe za pokretljivost zgloba, jačanje mišića stabilizatora i vežbe istezanja zarad vraćanja obima pokreta.
Faza III (nakon 3. nedelje)	Treća faza terapije nastupa kada su se svi simptomi povukli. U ovoj fazi je dozvoljen pun oslonac na nogu, vežba se pun obim pokreta i sprovodi se posebno skrojen plan vežbanja mišića. Ova faza je veoma važna kako bi se sprečila ponovna povreda u budućnosti.

Cilj rehabilitacije nakon uganuća zgloba je potpuni funkcionalni oporavak, kao i minimiziranje rizika od ponovne povrede. 

Koliko dugo traje oporavak nakon uganuća zgloba?

Trajanje oporavka nakon uganuća zgloba zavisi od stepena povrede, kao i od prethodnog zdravstvenog stanja pacijenta. Za lakša uganuća, tipično je potrebno nekoliko nedelja, dok rehabilitacija nakon ozbiljnije distorzije skočnog zgloba mogu da traju i nekoliko meseci. 

Neophodno je da se pacijent pridržava svih uputstva stručnih lica kako bi se što pre oporavio. Ne preporučuje se požurivanje procesa oporavka niti oslanjanje na povređenu nogu. Za kretanje se mogu koristiti štake.

Ukoliko ste povredili zglob i tražite fizioterapeuta u Novom Sadu koji Vam može pomoći da što pre stanete na noge, pozovite Kinetix studio za fizikalnu i manuelnu terapiju.

Kontaktirajte nas na putem telefona na 065/ 301 99 30 ili 021/ 301 99 29. Naši stručni fizioterapeuti Vam stoje na raspolaganju.